Müsteşar Nedir – Müsteşar Nasıl Olunur – Müsteşar Ne Kadar Kazanır?

Müsteşar Nedir?

Müsteşar; bir bakanlığa bağlı en üst düzey memur olarak, bakanın emir ve politikalarını uygulayan, bakanlığa ait idari ve teknik işleyişi yürüten, kurumun tüm birimlerinin koordinasyonundan sorumlu olan kamu yöneticisidir.
Müsteşar, bakanın yokluğunda ona vekalet eder ve bakanlık içinde profesyonel yönetime liderlik eder.
Tarihsel süreçte, Osmanlı Devleti'nden Cumhuriyet Türkiye’sine uzanan dönemde müsteşarlar, devlet idaresinin bel kemiği kabul edilmiştir.

2018’de Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçilmesiyle müsteşarlık kavramı kaldırılmış ve bakan yardımcıları sistemi getirilmiştir. Ancak hâlâ meslek literatüründe ve geçmişte görev yapmış kişiler için "müsteşar" unvanı önemli bir yer tutmaktadır.

Müsteşar Nasıl Olunur?

1. Üniversite Mezunu Olmak

• Müsteşar olabilmek için en az dört yıllık lisans eğitimi almak gerekir.

• Tercih edilen alanlar:

  • Hukuk

  • Siyasal Bilgiler

  • İktisat

  • İşletme

  • Kamu Yönetimi

  • Uluslararası İlişkiler

  • Mühendislik bölümleri (ilgili bakanlığa göre)

2. Devlet Memuru Olarak Göreve Başlamak

• Genellikle kariyer mesleklerde (uzmanlık, müfettişlik, kaymakamlık gibi) başlayarak, devlet hiyerarşisinde yükselmek gerekir.

• KPSS A Grubu sınavı ile giriş yapılır.

3. Uzmanlaşmak ve Tecrübe Kazanmak

• Bakanlık birimlerinde yıllarca çalışarak uzmanlaşmak,

• Şube müdürü, daire başkanı, genel müdür gibi kademelerde görev almak.

4. Yönetim ve Liderlik Becerilerini Geliştirmek

• İdari yönetim, kriz yönetimi, stratejik planlama ve kamu hukukunda ileri düzey bilgi sahibi olmak gerekir.

5. Atanmak

• Müsteşar doğrudan Cumhurbaşkanı veya ilgili Bakan tarafından atanırdı (sistem değişmeden önce).

• Atamalar liyakat, tecrübe, siyasi uyum ve yönetim kabiliyetine göre yapılırdı.

Hangi Okul ya da Eğitim Gerekir?

Müsteşar olmak için genellikle prestijli üniversitelerin İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinden mezun olunması tercih edilir.

Önerilen okullar:

• Ankara Üniversitesi – Siyasal Bilgiler Fakültesi (Mülkiye)

• İstanbul Üniversitesi – Hukuk Fakültesi / İktisat Fakültesi

• Hacettepe Üniversitesi – Kamu Yönetimi

• Gazi Üniversitesi – Kamu Yönetimi

• Boğaziçi Üniversitesi – Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler

• ODTÜ – İktisat / İşletme Bölümleri

Ayrıca yüksek lisans ve doktora eğitimleri (kamu yönetimi, hukuk, uluslararası ilişkiler gibi alanlarda) müsteşarlık kariyerine büyük katkı sağlar.

Kimlere Uygun?

Müsteşarlık mesleği şu kişisel özelliklere sahip bireyler için uygundur:

• Yüksek liderlik ve organizasyon becerilerine sahip

• Devlet işleyişine ve kamu yönetimine hâkim

• Kriz anlarında soğukkanlı kalabilen

• Etkili iletişim ve müzakere yeteneğine sahip

• Stratejik düşünme ve uzun vadeli planlama yapabilen

• Yoğun sorumluluk alabilecek

• Tarafsızlık ve devlet adabı kurallarına uygun davranan

• Analitik ve hukuki düşünme kabiliyeti olan

• Diplomatik ilişkileri iyi yürütebilen

Günlük / Haftalık Çalışma Saatleri

Müsteşarların çalışma saatleri oldukça yoğun ve esnektir:

• Günlük: 10–14 saat

• Haftalık: 60–70 saat

• Resmî mesai saatleri dışında da toplantılar, kriz yönetimi, yurtdışı temaslar ve stratejik çalışmalar yapılabilir.

• Bayramlar, resmi tatiller ve hafta sonları bile acil durumlarda görev yapılabilir.

Yıllık İzin Hakkı ve Tatil Durumu

• Müsteşarlar da 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na tabiydi.

• Yılda en az 30 gün yıllık ücretli izin hakları bulunurdu.

• Ancak görev sorumluluğu sebebiyle izin kullanımı genellikle oldukça sınırlıdır.

• İzin dönemlerinde bile ulaşılabilir ve müdahale edebilir konumda olmaları beklenir.

Müsteşar Ne Kadar Kazanır?

Müsteşar maaşları, devletin üst düzey kamu yöneticisi maaş skalasına göre belirlenirdi.

2018 öncesi Türkiye ortalaması (müsteşar maaşı):

• Aylık: 20.000 TL – 25.000 TL (brüt)

• Günümüzde sistem değiştiği için, müsteşar yerine gelen "bakan yardımcıları" maaşı 2025 itibariyle:

  • Aylık: 75.000 TL – 95.000 TL arasında değişmektedir.

Ek olarak;

• Makam tazminatı

• Görev tazminatı

• Temsil tazminatı

gibi ek ödenekler de alınır.

Sosyal Haklar

Müsteşarların sahip olduğu sosyal haklar:

• SGK kapsamında sağlık ve emeklilik primi

• Emeklilik sonrası yüksek ikramiye ve maaş

• Makam aracı ve şoför desteği

• Resmî konut tahsisi (bazı bakanlıklar için)

• Yurt içi ve yurt dışı görev tazminatları

• Özel sağlık sigortası (bazı durumlarda)

• Koruma hizmeti (görev süresince ve gerekirse sonrasında)

İş Bulma Alanları ve Potansiyeli

Müsteşarların çalışabileceği veya sonrasında görev alabileceği alanlar:

• Bakanlıklar

• Cumhurbaşkanlığına bağlı devlet kurumları

• Büyük kamu kuruluşları (TİKA, TOKİ, TÜBİTAK gibi)

• Uluslararası organizasyonlar (Birleşmiş Milletler, Dünya Bankası gibi)

• Üniversitelerde öğretim görevliliği veya danışmanlık

• Özel sektörde CEO, yönetim kurulu üyeliği gibi yüksek pozisyonlar

• Sivil toplum kuruluşlarında yönetici rolleri

Tecrübe ve bilgi birikimleri sayesinde, müsteşarlar hem kamu hem özel sektörde aranan liderlerdir.

Türkiye’de Yapılabilirliği

Türkiye’de 2018’den sonra müsteşarlık sistemi resmi olarak kaldırılmıştır.
Ancak geçmişte müsteşarlık yapmış isimler, devlet kademesinde etkili roller üstlenmeye devam etmektedir.
Günümüzde müsteşarlık görevlerinin büyük kısmı "bakan yardımcıları" tarafından yürütülmektedir.
Kamu kariyeri hedefleyenler için üst düzey yönetici olmak hâlâ güçlü ve prestijli bir seçenektir.

Kaç Yaşında Başlanabilir, Kaç Yaşına Kadar Sürdürülür?

• Başlama yaşı: 35–45 yaş aralığı idealdir (gerekli tecrübe ve kariyer birikimi sonrası).

• Sürdürme süresi: 65 yaşına kadar aktif olarak çalışılabilir.

• Emeklilik sonrası danışmanlık, akademik kariyer veya uluslararası görevlerde devam edilebilir.