Makinist Nedir – Makinist Nasıl Olunur – Makinist Ne Kadar Kazanır?

Makinist Nedir?

Makinist; trenleri güvenli, zamanında ve düzenli şekilde sevk ve idare eden, sürüşten sorumlu olan profesyonel kişidir.
Makinistler, yolcu trenleri, yük trenleri, metro ve hafif raylı sistem trenlerini kullanarak taşımanın temel unsurlarından birini oluştururlar.

Bir makinistin görevi, sadece tren kullanmak değil; sefer öncesi araç kontrollerini yapmak, acil durum prosedürlerini bilmek, sinyallere ve hıza dikkat ederek yol güvenliğini sağlamaktır. Tren işletmeciliğinin en kritik mesleklerinden biridir.

Makinist Nasıl Olunur?

1. Eğitim Şartı

• En az lise mezunu olmak gerekir.

• Meslek liselerinin Raylı Sistemler Teknolojisi, Elektrik-Elektronik, Makine Teknolojisi gibi bölümleri tercih sebebidir.

2. Mesleki Eğitim Programlarına Katılmak

• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) ve Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından onaylı Makinist Yetiştirme Programları düzenlenir.

• Bu programlar sonunda “Makinist Sertifikası” ve “Sürücü Yeterlilik Belgesi” alınır.

3. Staj ve Uygulamalı Eğitim

• Eğitim sürecinde makinist adayları trenlerde staj yapar.

• Gerçek seferlerde sürüş pratiği ve teknik uygulamalar öğretilir.

4. Yeterlilik Sınavları

• Eğitim sonunda teorik ve uygulamalı sınavlar yapılır.

• Başarıyla tamamlayan adaylar lisanslı makinist olarak görev alabilir.

Hangi Okul ya da Eğitim Gerekir?

Makinist olmak isteyenler için eğitim kurumları ve programlar:

• Meslek Liseleri: Raylı Sistemler Teknolojisi, Elektrik-Elektronik

• Meslek Yüksekokulları: Raylı Sistemler İşletmeciliği, Ulaştırma ve Lojistik

• TCDD Taşımacılık A.Ş. Eğitim Merkezleri

• Özel Raylı Sistemler Meslek Okulları

• Üniversitelerin Raylı Sistemler Mühendisliği bölümleri (ileri kariyer için)

Ayrıca uluslararası geçerliliği olan makinist yeterlilik programlarına katılım da mümkündür.

Kimlere Uygun?

Makinistlik mesleği aşağıdaki özelliklere sahip bireyler için uygundur:

• Dikkatli ve sorumluluk sahibi

• Sabırlı ve stres altında soğukkanlı kalabilen

• Hızlı karar verebilme yeteneğine sahip

• Uzun süreli konsantrasyon sağlayabilen

• Teknik bilgilere meraklı

• Fiziksel sağlık durumu iyi olan (özellikle görme ve işitme)

• Disiplinli ve kurallara bağlı çalışan

Günlük / Haftalık Çalışma Saatleri

Makinistlerin çalışma saatleri, sefer programlarına ve vardiya düzenine göre değişiklik gösterir:

• Günlük: 8–12 saat arasında

• Haftalık: 45–60 saat

• Çalışma sistemi: Vardiyalıdır (gündüz, gece, hafta sonu)

• Uzun mesafe trenlerinde gece konaklamalı çalışma yapılabilir.

• Bazı hatlarda nöbetleşe çalışma ve bekleme süreleri bulunur.

Yıllık İzin Hakkı ve Tatil Durumu

• Kamu kurumlarında (TCDD vb.):

  • 1–10 yıl çalışanlar için 20 gün yıllık izin

  • 10 yıl üzeri çalışanlar için 30 gün yıllık izin

• Özel sektörde çalışan makinistler: İş Kanunu kapsamında yılda en az 14 gün izin hakkına sahiptir.

• Resmi tatillerde çalışma zorunlu olabilir ve ek ücret ödenir.

Makinist Ne Kadar Kazanır?

Makinist maaşları çalışılan kurum, tecrübe yılı, tren tipi (yük treni, hızlı tren, metro) gibi faktörlere bağlıdır.

2025 Türkiye ortalaması:

• Yeni başlayan makinist: Aylık 30.000 TL – 40.000 TL

• Deneyimli makinist: Aylık 40.000 TL – 60.000 TL

• Başmakinist / Eğitmen makinist: Aylık 60.000 TL – 80.000 TL+

• Özel firmalarda yüksek hızlı tren makinistleri: Aylık 70.000 TL – 100.000 TL

Gece vardiyası, sefer primleri, fazla mesai ve ikramiyeler maaşın üzerine eklenir.

Sosyal Haklar

Makinistlerin sahip olabileceği sosyal haklar:

• SGK (emeklilik ve sağlık sigortası)

• Yıpranma payı (erken emeklilik avantajı)

• Fazla mesai ve gece çalışması primi

• Yemek ve ulaşım desteği

• Sendikal haklar ve toplu iş sözleşmeleri

• Yıllık ücretli izin

İş Bulma Alanları ve Potansiyeli

Makinistlerin çalışabileceği alanlar:

• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD Taşımacılık A.Ş.)

• Metro işletmeleri (İstanbul Metro, Ankara Metro, İzmir Metro)

• Hafif raylı sistemler (tramvay sistemleri)

• Şehirlerarası yolcu ve yük taşımacılığı şirketleri

• Özel lojistik firmaları (yük taşımacılığı yapan demiryolu firmaları)

• Uluslararası demiryolu taşımacılığı projeleri

Özellikle demiryolu yatırımları arttıkça makinist ihtiyacı da sürekli artmaktadır.

Türkiye’de Yapılabilirliği

Türkiye’de hızlı tren hatlarının artması, şehir içi raylı sistemlerin genişlemesi ve yük taşımacılığının güçlenmesi makinist mesleğinin değerini artırmıştır.
Ankara-İstanbul, İzmir-Ankara, Ankara-Sivas YHT projeleri ve büyükşehirlerin metro projeleri sayesinde makinistlere büyük ihtiyaç duyulmaktadır.
Hem kamu hem özel sektörde makinistlik güvenli ve uzun vadeli bir kariyer fırsatı sunar.

Kaç Yaşında Başlanabilir, Kaç Yaşına Kadar Sürdürülür?

• Başlama yaşı: Genellikle 20–24 yaş arasıdır (eğitim sonrası).

• Aktif sürdürme süresi: 55–60 yaşına kadar devam edilebilir.

• Fiziksel ve psikolojik sağlık koşulları uygun olduğu sürece çalışmaya devam edilir.

• İlerleyen yaşlarda eğitmenlik, kontrol makinistliği gibi idari pozisyonlara geçiş yapılabilir.