Kütüphaneci Nedir – Kütüphaneci Nasıl Olunur – Kütüphaneci Ne Kadar Kazanır?

Kütüphaneci Nedir?

Kütüphaneci; kitap, dergi, dijital yayın ve diğer bilgi kaynaklarını düzenlemek, korumak, sınıflandırmak ve okuyucuların hizmetine sunmakla görevli uzman kişidir. Kütüphaneciler, sadece kitap raflarını düzenlemekle kalmaz; aynı zamanda bilgiye ulaşmak isteyen bireyleri yönlendirir, veri tabanı yönetir, kataloglama yapar ve eğitim verir.

Günümüzde kütüphanecilik sadece fiziksel kitaplarla sınırlı değildir. Dijitalleşme ile birlikte elektronik kaynak yönetimi, e-arşiv sistemleri, kullanıcı eğitimi ve teknolojik araçların kullanımı da mesleğin önemli parçaları haline gelmiştir.

Kütüphaneci Nasıl Olunur?

1. Lise Eğitimi

Kütüphaneci olmak isteyen bireyler, lise eğitimi sırasında özellikle sözel alanlara ilgi göstermelidir. Türkçe, edebiyat, tarih ve sosyal bilimler derslerinde başarılı olmak, ilgili üniversite bölümlerine giriş için avantaj sağlar.

2. Üniversite Eğitimi

Kütüphaneci olmanın en yaygın ve yasal yolu üniversitelerin ilgili bölümlerinden mezun olmaktır:

• Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü (4 yıllık)

• Kütüphanecilik Bölümü (eski adıyla)

• Açıköğretim ve örgün seçenekleri mevcuttur.

Bu bölümde şu konular öğretilir:

• Kataloglama ve sınıflandırma

• Bilgi erişim sistemleri

• Dijital arşivleme

• Yayın ve koleksiyon yönetimi

• Kütüphane otomasyon sistemleri

3. Yüksek Lisans ve Akademik Kariyer (İsteğe Bağlı)

Kütüphanecilikte akademik kariyer hedefleyen bireyler yüksek lisans ve doktora yaparak üniversitelerde araştırma görevlisi, öğretim üyesi veya uzman olabilirler.

Hangi Okul ya da Eğitim Gerekir?

Kütüphaneci olmak için tercih edilebilecek üniversiteler:

• Hacettepe Üniversitesi – Bilgi ve Belge Yönetimi

• İstanbul Üniversitesi – Bilgi ve Belge Yönetimi

• Ankara Üniversitesi – Bilgi ve Belge Yönetimi

• Marmara Üniversitesi – Bilgi ve Belge Yönetimi

• Atatürk Üniversitesi – Bilgi ve Belge Yönetimi (AÖF ve örgün)

Ayrıca, bu bölümlerde okurken staj yapma ve otomasyon sistemleri öğrenme fırsatı sunulmaktadır.

Kimlere Uygun?

Kütüphanecilik mesleği aşağıdaki kişilik özelliklerine sahip bireyler için uygundur:

• Düzenli ve disiplinli

• Okumayı ve araştırmayı seven

• İnsanlarla iletişimi güçlü

• Detaylara önem veren

• Bilgiye ulaşmayı ve ulaştırmayı seven

• Sabırlı ve çözüm odaklı

• Teknolojiyle uyumlu, dijital sistemleri kullanabilen

Günlük / Haftalık Çalışma Saatleri

Çalışma saatleri kurumlara göre değişiklik gösterebilir:

• Kamu kütüphanelerinde: Haftalık 40 saat (08.00 – 17.00)

• Üniversite kütüphanelerinde: Vardiyalı sistem olabilir, bazıları 7/24 açıktır.

• Özel kütüphaneler veya araştırma merkezleri: Haftada 5-6 gün, günde ortalama 8 saat.

Yıllık İzin Hakkı ve Tatil Durumu

• Kamu çalışanı kütüphaneciler:

  • 1 – 10 yıl arası çalışanlar: 20 gün izin

  • 10 yıl üzeri çalışanlar: 30 gün izin hakkına sahiptir.

• Akademik personel: Akademik takvime göre yaz tatili ve yarıyıl tatili vardır.

• Özel sektör çalışanları: İş kanunu kapsamında yıllık izin haklarına sahiptir.

• Resmi tatiller: Genellikle çalışılmaz.

Kütüphaneci Ne Kadar Kazanır?

Maaşlar, çalışılan kuruma, tecrübeye ve pozisyona göre değişir.

2025 yılı Türkiye ortalaması:

• Yeni mezun kamu kütüphanecisi (memur): 25.000 TL – 30.000 TL

• Üniversite kütüphanesi uzmanı: 30.000 TL – 45.000 TL

• Özel okul / özel kütüphane çalışanı: 20.000 TL – 35.000 TL

• Akademisyen olarak (Dr. Öğr. Üyesi): 40.000 TL – 60.000 TL

Ek kazançlar arasında kitap satış organizasyonu, arşiv danışmanlığı ve dijital katalog sistemleri kurulumu yer alabilir.

Sosyal Haklar

Kütüphanecilerin sahip olabileceği sosyal haklar:

• SGK (emeklilik, sağlık)

• Aile yardımı, çocuk yardımı (kamuda)

• Sendikal haklar

• Fazla mesai ödemesi (resmi kurumlarda)

• Kıdem ve ihbar tazminatı (özel sektör)

• Kitap, dijital arşiv, veri tabanı erişim teşvikleri

İş Bulma Alanları ve Potansiyeli

Kütüphaneciler aşağıdaki alanlarda iş bulabilirler:

• Halk kütüphaneleri (Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı)

• Üniversite ve okul kütüphaneleri

• Özel kolej ve vakıf üniversiteleri

• Belediye kütüphaneleri

• Araştırma merkezleri

• Arşiv kurumları

• Dijital arşivleme şirketleri

• Bilgi-belge yönetimi danışmanlığı yapan firmalar

• Yayın evleri

Türkiye’de Yapılabilirliği

Türkiye’de dijitalleşmenin artmasıyla birlikte dijital arşivleme, veri tabanı yönetimi ve bilgi hizmetleri konularında uzman kütüphanecilere duyulan ihtiyaç artmıştır. Özellikle üniversiteler, belediyeler ve özel eğitim kurumları yeni kütüphaneler kurmakta ve profesyonel personele ihtiyaç duymaktadır.

Ayrıca TÜBİTAK, YÖK, DPT gibi kurumlar da bilgi yönetimi ve kütüphane sistemlerinde uzmanlara danışmaktadır.

Kaç Yaşında Başlanabilir, Kaç Yaşına Kadar Sürdürülür?

• Üniversite mezuniyeti sonrası genellikle 22–24 yaş arasında başlanır.

• Fiziksel olarak hafif bir meslek olduğundan 65 yaşına kadar rahatlıkla sürdürülebilir.

• Emeklilik sonrası danışmanlık, özel arşiv yönetimi, kataloglama hizmetleri gibi işler yapılabilir.